Waarom exposeren kunstenaars? Heb je je dat weleens afgevraagd? Ik heel vaak.

Ik weet niet of het voor andere kunstenaars heel vanzelfsprekend is om te exposeren, maar ik heb er lang de zin of het nut niet van ingezien. En überhaupt: Als je begint met schilderen, beeldhouwen, of wat dan ook dan speelt het fenomeen exposeren geen rol.

DEALEN MET VRAGEN

Want eerst moet je langs de Vragen. Zeker als je op een kunstacademie zit, moet je dealen met een hoop vragen: Wat wil je zeggen met je werk? Wat bewerkstelligen? Ze verlammen of geven richting. Maar het is onmogelijk ze te negeren. Ik ben eigenlijk altijd vol van die vragen geweest. De antwoorden verschilden per dag, per week of per maand, maar waren in ieder geval nooit ‘af’. Om gek van te worden.

INVULLEN

Feedback van docenten, medestudenten of bevriende kunstenaars helpt. Maar exposeren, voor wildvreemden? Waarom? Vroeg of laat krijg je deze vraag ook. Alleen maar een nieuwe, extra vraag die weer beantwoord moet worden. Mijn grootste bezwaar was dat een expositie mij ongelijkwaardig leek, dat de bezoeker naar mijn werk moest komen kijken en zichzelf niet kon laten zien. Daarmee is een expositie een monoloog, en ik ben meer van de dialoog.

Een docent wees me erop dat ik het al helemaal invulde, voor de ander. En ook wel meteen negatief. Hij zei dat ik helemaal niet kon voorspellen hoe mensen een expositie ervaren. Hij zei: ‘Hup, laat jezelf zien en kijk wat er gebeurt.’ Waar. Vooral dat ‘kijk wat er gebeurt’ haalde me over. Ik moest het maar proberen. Dat is toch ook waar het maken van kunst om draait. Dingen proberen.

SURREALISTISCH

En ja, natuurlijk, hij had gelijk. Ik had nooit verwacht dat exposeren zo’n surrealistische ervaring is. Misschien is het het schrille contrast tussen atelier en de expositieruimte wat zo bevreemdend is. Je hebt iets gemaakt in je uppie, er veel uren aan besteed in afzondering. En opeens sta je tussen tig mensen borrelend naar je eigen werk te kijken en erover te praten. Je bespreekt je dagboek met iedereen op een feest, dat gevoel. Maar de ervaring is zo vreemd dat ze de moeite waard is.

WILDVREEMDE OGEN

En het fijne van een expositie is dat je gedwongen wordt antwoorden te fixeren, zodat je eindelijk een keer stelling neemt. Wildvreemde ogen dwingen. En dat is goed, het is goed om af en toe stelling te nemen, ook al wil je niks uitsluiten. Je hebt uitspraken gedaan en daar wordt op gereageerd. Heel gaaf. Je spiegelt.

Eigenlijk is exposeren een verlengstuk van het maken van je werk. Het is input voor nieuw werk, wat ooit nog gemaakt gaat worden. Exposeren blijkt wél degelijk een dialoog te zijn, want de bezoekers geven een hoop antwoorden en feedback. Het is klantenonderzoek. Je kunt de feedback meenemen of naast je neerleggen.

De belangrijkste feedback: je kunt dingen niet van tevoren invullen.